Để thực hiện cuộc giao tiếp thành công, sự hiểu biết và sử dụng đúng những nguyên tắc cơ bản của hội thoại là vô cùng quan trọng. Bằng cách nắm vững và áp dụng những phương châm hội thoại trong những bài tập vận dụng để học tập hiệu quả hơn.
1. Phần I – Lý thuyết
1. 1 Phương châm về lượng là gì?
Phương châm về lượng là trong quá trình giao tiếp, câu cần nói cho đúng nội dung, nội dung của lời nói phải đáp ứng yêu cầu của cuộc giao tiếp, số lượng không thiếu, không thừa vừa đủ.
Nội dung phương châm về lượng:
Lượng ở đây được hiểu là số lượng nội dung không thiếu, không thừa, vừa đủ nghĩa giúp người khác hiểu vấn đề mà mình nói.
Trong phương châm về lượng cần lưu ý một số điểm sau:
– Khi giao tiếp không quan trọng nội dung dài hay ngắn nhưng cần phải đầy đủ nội dung cần truyền đạt đến cho người nghe.
– Lời trình bày đưa ra phải có đủ thông tin, phân tích và lập luận chính xác, mang tính thuyết phục trong lời nói để người nghe thấy được sự thuyết phục, thông tin chính xác mà mình trình bày.
1.2 Phương châm về chất là gì?
Phương châm về chất là trong quá trình giao tiếp, không nên nói chắc chắn những thông tin mà mình không tin là đúng, chưa xác định được độ chính xác hay không có bằng chứng xác thực.
Chất ở đây được mang ý nghĩa là chất lượng về nội dung, chất lượng trong dẫn chứng, chất lượng trong sự thật và mức độ am hiểu của con người về một vấn đề mình trình bày trong cuộc hội thoại. Để có được cuộc hội thoại thành công thì trước khi nói, con người phải cân nhắc thật kỹ về tính chắc chắn chính xác của các thông tin do chính mình đưa ra.
Trong phương châm về chất cần lưu ý một số điểm sau:
2. Phần II – Luyện tập
Câu 1 (trang 10 sgk Văn 9 Tập 1)
a, Trâu là một loài gia súc nuôi ở nhà.
Thừa cụm từ “nuôi ở nhà” vì gia súc là vật nuôi ở nhà.
b, Én là một loài chim có hai cánh.
Thừa cụm từ “có hai cánh” vì tất cả loài chim đều có hai cánh.
Câu 2 (trang 10 sgk ngữ văn 9 tập 1)
a, Nói có căn cứ chắc chắn: nói có sách, mách có chứng.
b, Nói sai sự thật một cách cố ý nhằm che giấu điều gì đó: nói dối
c, Nói một cách hú họa, không có căn cứ: nói mò
d, Nói nhảm nhí, vu vơ: nói nhăng nói cuội
e, Nói khoác lác, làm ra vẻ tài giỏi: nói trạng
Câu 3 (trang 11 sgk Văn 9 Tập 1)
Phương châm hội thoại về lượng không được tuân thủ vì thừa câu “rồi có nuôi được không. Câu nói này không cần thiết và không phù hợp với cuộc hội thoại.
Câu 4 (trang 11 sgk ngữ văn 9 tập 1)
a, Đôi khi người nói phải dùng tới những cách diễn đạt như “tôi được biết”, “tôi tin rằng”, “nếu tôi không lầm thì”, “tôi nghe nói”, “theo tôi nghĩ”, “hình như là”… người nói cho biết thông tin họ nói chưa chắc chắn: tôn trọng phương châm về chất.
– Đảm bảo tuân thủ phương châm hội thoại về chất. Người nói cũng phải dùng cách nói đảm bảo người nghe biết xác thực nhận định, thông tin mà mình được kiểm chứng
b, Đôi khi người nói: như đã trình bày, mọi người đều biết. Cách nói này đều đảm bảo phương châm về lượng. Người nói nhằm báo cho người nghe biết nói về nội dung cũ là có chủ ý: tôn trọng phương châm về lượng.
– Mục đích nhấn mạnh ý, chuyển ý, dẫn ý, người nói cần nhắc một nội dung nào đó đã nói, giả định là mọi người đã, sẽ biết.
Câu 5 (trang 12 sgk Văn 9 Tập 1)
– Ăn đơm nói đặt: nói vu khống, đặt điều cho người khác.
– Ăn ốc nói mò: nói không có căn cứ.
– Ăn không nói có: nói vu khống, bịa đặt.
– Cãi chày cãi cối: cố tranh cãi nhưng không có lí lẽ.
– Khua môi múa mép: nói phô trương, nói ba hoa, khoác lác.
– Nói dơi nói chuột: nói lăng nhăng, không có bằng chứng.
– Hứa hươu hứa vượn: hứa hẹn nhưng chỉ để đấy không thực hiện.
=> Những thành ngữ trên đều không tuân thủ phương châm hội thoại về chất.
3. Lời kết
Trên đây là toàn bộ kiến thức về các phương châm hội thoại mà các em cần nắm bắt. Hãy nắm chắc lý thuyết và công thức cơ bạn trước khi làm bài tập để đạt hiệu quả cao. Chúc các em áp dụng hiệu quả và học tập tốt trong môn ngữ văn lớp 9!