Hiện tượng cảm ứng điện từ
Bài viết hôm nay nhằm ôn lại cho các em kiến thức về Hiện tượng cảm ứng điện từ. Bài viết bao gồm lý thuyết và lời giải chi tiết cho các bài tập trong sách giáo khoa.
Lý thuyết về hiện tượng cảm ứng điện từ
1. Cấu tạo và hoạt động của đinamô ở xe đạp
– Bộ phận chính của đinamô là một nam châm và cuộn dây.
– Khi quay núm của đinamô thì nam châm quay theo và đèn sáng.
2. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện
a) Dùng nam cham vĩnh cửu
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi ta đưa một cục nam châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây đó hoặc ngược lại.
b) Dùng nam châm điện
Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẫn kín trong thời gian đóng và ngắt mạch của nam châm điện, nghĩa là trong thời gian dòng điện của nam châm điện biến thiên.
3. Hiện tượng cảm ứng điện từ
Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ.
Bài tập vận dụng
Bài C1 (trang 85 SGK Vật Lý 9):
Cho 2 đèn LED mắc song song ngược chiều vào 2 đầu của một cuộn dây dẫn và một thanh nam châm vĩnh cửu. Hãy bố trí thí nghiệm như hình 31.2 SGK để tìm hiểu xem dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín ở trường hợp nào dưới đây:
– Di chuyển nam châm lại gần cuộn dây.
– Đặt nam châm đứng yên trước cuộn dây.
– Đặt nam châm đứng yên trong cuộn dây.
– Di chuyển nam châm ra xa cuộn dây.
Lời giải:
Trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng khi di chuyển nam châm lại gần hoặc ra xa cuộn dây.
Bài C2 (trang 85 SGK Vật Lý 9):
Trong thí nghiệm nêu ở bài tập 1, nếu để nam châm đứng yên và cho cuộn dây chuyến động lại gần hay ra xa nam châm thì cuộn dây có xuất hiện dòng điện không? Hãy làm thí nghiệm để kiểm tra dự đoán.
Lời giải:
Có. Các em thực hiện thí nghiệm kiểm tra.
Bài C3 (trang 86 SGK Vật Lý 9):
Đặt nam châm điện nằm yên trước cuộn dây dẫn có mắc hai đèn LED song song ngược chiều (hình 31.3 SGK). Hãy làm thí nghiệm để xác định trong những trường hợp nào dưới đây xuất hiện dòng điện ở cuộn dây có mắc đèn LED.
– Trong khi đóng mạch điện của nam châm điện
– Khi dòng điện đã ổn định.
– Trong khi ngắt mạch điện của nam châm điện.
– Sau khi ngắt mạch điện.
Lời giải:
Những trường hợp xuất hiện dòng điện ở cuộn dây có mắc đèn LED:
– Trong khi đóng mạch điện của nam châm điện.
– Trong khi ngắt mạch điện của nam châm điện.
Bài C4 (trang 86 SGK Vật Lý 9):
Nếu ta làm lại thí nghiệm ở hình 31.2 SGK nhưng lần này cho nam châm quay quanh một trục thẳng đứng (hình 31.4 SGK) thì có hiện tượng gì xảy ra trong cuộn dây?
Lời giải:
Nếu cho nam châm quay quanh một trục thẳng đứng như hình vẽ thì cuộn dây sẽ liên tục có dòng điện cảm ứng. Ta thấy hai đèn LED luôn thay phiên nhau sáng.
Bài C5 (trang 86 SGK Vật Lý 9):
Hãy trả lời câu hỏi ở phần I.
Lời giải:
Nhờ nam châm ta có thể tạo ra dòng điện với các điều kiện sau được thỏa mãn:
+ Có nam châm để tạo ra từ trường.
+ Có sự chuyển động tương đối giữa nam châm và cuộn dây để có sự thay đổi các đường sức từ gửi qua cuộn dây.